#OromoRevlotuion GABAASNI XIINXALA LABSII YEROO HATATTAMAA MOOTUMMAAN ETHIOPIA BAASE IJA SEERAATIIN YEROO ILAALAMU GABAASA HUMAN RIGHTS WATCH

#OromoRevolution; GABAASNI XIINXALA LABSII YEROO HATATTAMAA MOOTUMMAAN ETHIOPIA BAASE IJA SEERAATIIN YEROO ILAALAMU GABAASA HUMAN RIGHTS WATCH

Onk 31/2016

                      (RDH tiin)

Mootummaan Ethiopia ji'a Onkololeessa irraa Eegalee hawaasni Imaammata Mootummaa mormuun Mormii hawaasa bal'aa Saba Oromoo fi Amaaraa waggaa tokko guutuu itti fufiinsaan isa mudateen sodaan Cimaa itti Uumameen Mormii hawaasa bal'aa mirga isaa gaafatu gad qabuuf jecha Onkololeessa 8 bara 2016 Irraa jalqabee Guutuu biyyaatti labsii yeroo hatattamaa baasuun isaa ni beekkama.

Haaluma kanaan Nagaya kabachiiftonni Mootummaa Labsii yeroo hatattamaa dahoo godhachuun lammiilee Kuma Kudhaniin lakkaawaman hidhuu fi Dhibba hedduun lakkaawaman ajjeesuun Dhiittaa Mirgoota bu'ura namoomaa tahan Ugguruu wajjiin walqabatee lammiileen mormii Dhageessisaniin Tarkaanfii fudhataniin Qabeenya Mootummaa kan hooggantoota miseensota paartii Siyaasaa TPLF tahe hedduu barbadeessuun isaanii booda Labsii kana labsuun Mirgoota Bu'uura ilmaan namaatiif kennaman irraa mulquun gabaafame.

Mirgoota Bu'ura Uumaan ilmaan namaatiif kennaman:-

• 1. Mirga bu'ura Uumamaa ilmaan namaa.
• 2. Mirga yaada ofii ibsachuu.
• 3. Mirga Walitti qabamu.
• 4. Mirga gareen gurmaawuu.

Kan labsii seera konveenshinii Addunyaatti kabajamuu qaban ji'a sadaasaa bara 2015 irraa Eegalee Lammiilee irraa mulquun dhiittaa gar malee gaggeessuun gara jabeenyaan Qaamota maqaaf nagaya kabachiisan jedhamaniin dhiittaawwan Suukanneessaa mirga lammiilee irratti gaggeeffaman hedduu akka galmeessanii kaa'an gabaasan.

Mootummaan Ethiopia adeemsa labsii Bu'ura seera biyyattii fi Labsii mirga bu'uura Konveenshinii Sivilii fi siyaasaa diiguun dhiittaa gar malee gara kuteenyaan raawwachuun ibsame.

Dabalataaniis koreen dhaabbata Mootummoota Gamtoomanii mirga Dhala Namaatiif falmu qorannoo Ekspartootaan gaggeesseen gabaasa baaseen keeyyata 29 ffaa irratti mootummaan Ethiopia mirgoota bu'ura Lammiilee tahan hunda sarbuu isaa gabaase.

Dhaabbanni mirga ilmaan namaatiif falmu Human Rights Watch gama isaatiin Dhiittaan mootummaan Ethiopia lammiilee Ethiopia saba Oromoo tahan irratti raawwachaa jiru kan akkaan isa yaaddeesse tahuu gabaase.

Fakkeenyaaf mootummaan Ethiopia naannoolee 9 jiran keessaa Tarkaanfiin naannoo lama qofa Naannoo Oromiyaa fi Amaaraa irratti fudhate hawaasa Ethiopia harka 50% Ol tahu irratti dhiibbaa guddaa fiduu Eeran.

Akka gabaasa kanaatti Labsiin yeroo hatattamaa kun kan Seera biyyattii faalleessu, kan Seera biyyattii bu'ura hin godhanne,kan nageenya kabachiisuuf karoorfame Osoo hin tahin Humnaa fi irree mootummaan qabu hawaasa garsiisuuf labsame, kan Mormii Ummataa gad qabuuf labsame tahuu fi Kan dhiittaan mirga lammiilee gar malee gara kuteenyaan Keessatti gaggeefame tahuun ibsame.

Dabalataaniis Mootummaan Ethiopia mirgoota Labsii keeyyatoota mirgoota Chaartara Afrikaa hunda akka diigdees ibsame.

Akka walii galaatti Mootummaan Ethiopia mirgoota Yaada Ofii ibsachuu ( freedom of expression) mirga Waa barreessuu, Raabsuu, Radio dhaggeeffachuu, TV EBC malee kan biraa hordofuu dhoorkuu, Internetaa fi toora marsaalee hawaasummaa hordofuu Ugguruun isaa ibsame.

Paartiileen walgahuu fi Meeshaalee Sab- Qunnamtii tokkoon akka yaada hin ibsanne seeraan Ugguruun gabaasa kana keessatti ibsame.

Karaa biraatiin Dhaabbiilee Mit- mootummaa Waliin hariiroo fi Odeeffannoo walii dabarsuu yakka tahuu seeraan Ugguruu, Mirga Walitti qabamuu fi Mormii godhuu Ugguruu, mirga barnoota barachuu Ugguruu, mirga walabaan Socho'uu akka Uggure seeraan labsuun ibsame jechuun Human Rights Watch gabaase.