Dhimma tartiiba qubee jijjiiruu

Dhimma tartiiba qubee jijjiiruu

                                (  Dr Milkeessaa Miidhagaa irraa)
Tartiiba Qubee ittiin barataa turre waliin laaquun ijoollee yeroo dhihoo asitti dubbisuun itti ulfaate daran burjaajessuuf yoo ta'e malee, wanni maqaa qulqullina barnootaa daheeffatee dhufe kun dhimma biraadha. Ibsa muraasa (akkan odeeffannoo argadhetti):

• 1) Seer-maleessa: Jijjiiramni kitaaba Afaan Oromoo kutaa 1-8ffaa irratti ta'e kun marii fi murtoo Caffeen ykn koree dhaabbii Dhimma Barnootaa Caffee Oromiyaa ala hojiirra oole.
• 2) Iccitiidha: Raadiyoofi TVOn illee iccitii Qubee "pawwazame" kana dhokfameetu reef dubbicha argate.
• 3) Maqaa qorannoon ilaalcha nafxenyaa: Abbaan fedhe qorannoon gaggeessee jedhee maqaa EGRA; RTI, Dr Tolamaariam, Ministeera Barnootaa... dhahuun caasaa Qubee waliin laaquu yoo danda'e Oromiyaan Biiroo Barnootaa uummata Oromoo irratti hojjetu baay'ifatte jechuudha. EGRA fi MINISTEERA BARNOOTAA tu qorannoo nuuf gaggeessee Qubee nurratti jijjiiraa?. Biiroon Barnoota Oromiyaa fi caasaaleen isaa hundi irra deebi'ee sakatta'amuu qaba ilaalcha Nafxanyaa baldhinaan calaqqisiisaa waan tureefi waan jiruuf. Barnoota Naannoo keenya keessatti kufeef qaamni kun itti gaafatamummaa seeraa jalaa bahuu hin danda'u.
• 4) Kiraasassaabdummaan BBO keessa jiru hamaadha: Kiraasassaabdummaa dhaloota jaamsuu irratti hojjetamudha. Kun dhaloota shororkeessuudha. Ijoolleen barreessuufi dubbisuu Kan dadhabde yeroo dhihoo asidha, kana BBOnis ni beeka. Rakkoon isaa waan biraati malee tartiiba Qubeen ittiin barsiifamaa ture miti. Ani A B C D jedheen baradhe, kutaa 1ffaa semisteera 1ffaatti saffisaan dubbisuufi barreessuu irra gaheen ture, barsiisaa koo Caalaa Tuuchoo ammallee lubbuun jiru. Sababni qulqullinni barnootaa itti kufe tartiiba Qubeen walhin qabatu. Ergama warra du'anii baatanii nutti dhufanii egaa kunoo. 
• 5) Qubee gara jalqabaa: Waggoota kurnan gara jalqabaa Qubeen barsiifamuu jalqabe, namni yeroo ji'a tokko Kan hin caallee keessatti barreessuufi dubbisuu baraachaa ture. L irraa kaasee miti namni altokkoon kan barate.
• 6) Maqaa Beektotaan daldaluu: Beektota addunyaatu irratti hirmaatee L irraa akka ka'u taasise jechaa turani BBO fi Dr Tolamaariam TVO irratti gadi bahanii. Yaadattuu Miimmii Sabaatuu waan isheen Kab Obbo Abbaa Duulaan jette ZM FM ishee irratti? Proofeesaroota baay'eetu irratti hirmaatee maastar pilaanii Kan qopheesse, akkamitti hafa wanni kun jettee isheen kaafnaan, "dibbin bilo yekeral hizbuu kalfellege" jedheen. Amma Obbo Abbaa Duulaan waan walfakkaatu qofa jedhanii waan L irraa ka'u kana hin dhaabani, qaama waan kana dhoksee dhaloota Oromiyaa burjaajessuuf yaale hunda seeratti dhiyeessu jedheen yaada.
• 7) Muuxannoo addunyaa hin qabu: Gaazexeessaan TVO muuxannoo addunyaa nuuf qoodaa biyyoota L irraa kaasanii barsiisan nuu eeraa jedhee gaafannaan Dr Tolamaariam fi BBO irraa qaamni dhufe deebii dhabani. Isayyuu warra yaada kana mormeen Kara-deemtuu jedhanii arrabsuu, doorsisuu maaltu fidee?TVOn garee tokko qofa waamee ibsa ejjennoo ardaa marii jedhee dabarsuu hin qabu ture. Warra L A G I M mormes affeeree walfalmisiisuu qaba ture. 
• 8) Murtee Siyaasaa hin qabu: Murteen siyaasaa akka barnoonni "L" irraa jalqabee barsiifamu godhe hin ibsamne; Kaabineen maaljedhe yeroo sana dubbii kana irratti kun hunduu ifa miti. 
• 9) Seer-luga hin qabu: Dubbachiiftuu, dubbifamaa wanni jedhamu hin jiru. Ijoolleen akkamiin baratti. Akka amma kitaabichi jirutti anuu qayyabachuu hin dandeenye. Irra-buta, jabaataa, laafaa, dheeraa, gabaabaa, kkf wanni jedhamu hin jiru isa ammaa kana keessa. L barsiiseetu waa'ee lafaa, waa'ee lamaa, waa'ee lagaa, barreessee ijoolleen shaakalaa jedha. Qubee utuu hin barsiisiin sagaleefi jecha barsiisa.
• 10) Yeroo wantichi itti qophaaye: Baatuu maaltu Oromoo irratti bahee jara koo, silaa addunyaan hunduu A B C D waggaa kumootaaf fayyadamaa jiruutii? Qoratanii du'ani. Galatoomaa rakkoo keenya qorannoodhaan waan nuuf furuuf yaaltaniif, isayyuu bara kitaabni kun qophaaye ilaalaa, yeroo itti Oromoon mirga isaaf afaan guuttatee dhaabbachuu eegale, bara 2014. Dubbiin maastar pilaaniis bifuma qorannootiin baruma sana asii gadi bahee, ilmaan Oromoo dhiigni dhangalaate. 
• 11) Sirna barnootaa duudha-maleessa: A B C D jedhamee wanni baratamu eenyummaa nuuf ta'eera. Ijoolleen KG baratan waan kana xumuranii kutaa 1ffaa yoo galan waan dura beekaniyyuu harkaa balleessuuf jecha L A G I M... Waan raajii. Wanni duraa duuba malee barsiisan kun bu'aan isaa daa'ima ittuu ofwallaalsuudha. 
• 12) Aadaa-maleessa: Kitaabni kutaa 2 hanga 8 hundi isaa keessi isaa duwwaadha. Wannumti foolii Oromoo qabu keessatti hin barreeffamne. Sirna barnootaa duudha-maleessa (valueless). Dhimmoota waa'ee Oromoofi Oromummaa kitaaba barnootaa keessaa qulqulleessaa dhufeetu BBOn har'a kunoo kana irra gaheera (Qubee tartiiba isaa jijjiiiruu). Uummata hundee hin qabne nu gochuuf yaaliin godhame nama gaddisiisa.
• 13) Eenyummaa ofii wallaaluu: Odaa jedhee muka gaattiraa golga kitaabaa irra inni kaa'e, inni Oromoodha jechuun narakkisa. 
• 14) BBOn du'eeraa?: Kutaa 1ffaa irraa Ministeera Barnootaa qofatu jira. Meerre BBOn? Golga kitaabichaa ilaalaa. Dhimmi barnootaa akkuma jirutti dhimma naannoleeti biyya federaalizimii hordofan keessatti. Dhimmi aadaa fi barnootaa kan naannooti. Kutaa barnootaa gadi aanaa keessa galee gocha impaayera keessatti ta'u raawwachuu hin qabu ture Ministeerri Barnootaa. 
• 15) Miidhaa Siyaasaa: Gama siyaasaatiin yoo ilaalle A B C D Qubee Laatinii adduunyaa kanallee qabsoo meeqaan ittiin barachuu eegalle, dhiigatu itti dhangala'e, lafeetu itti cabe, ilmaan Oromoo meeqatu itti wareegame. Waan abbaan fedhe halkan tokkotti ijaafi ijoo ishee dhorkee nurraa cufuuf deemu ta'uu hin danda'u wantichi. Lakkoofsi Qubee 26 irraa 56 gahee naan jechaa turani namoonni, yeroo sana naaf galuu didee ture. Edaa dubbiin akkasi-suutuma jedhanii jiraatti biyyoo namarra garagalchuuf deemu. 
• 16) Dubbiin L A G I M hooggansa haaraaf haaraadha: Akkan yaadutti hooggansi amma Oromiyaa bulchu rakkoo Oromoo furuufan dhufe jedhe harki caalu iccitii L A G I M hin beekani. Kana waan ta'ee, hooggansi tokko lama gidduu kana dogoggoruuf karaa qabatan fakkaata. Namni waan ofii hin bukeessine tolfachuu hin qabu. 
• 17) Furmaanni isaa salphaadha: kitaabota haaraa kutaa 1ffaa hanga 8ffaaf bahee hojiirra jiru kana mana kitaabaatti deebisuun kitaabota barnootaa dur hojiirra turan barattootaaf ganna kana raabsuun hojiitti deebisuudha. Harka biroon immoo kitaaba barnootaa sirna Gadaa fi duudhaa Oromoo bu'uureffate sirna barnootaa fi kaarikulamii haaraa qopheessuu eegaluudha. Ibsa gahaa dafanii TV fi Raadiyoon kennuu gaafata. Waan dhalate kana gara carraatti jijjiirrachuun kan hunda keenyati, kan Mootummaa Naannoo Oromiyaati, kan biyya kanaati. BMNO balaa isaa fi uummata isaa irratti aggaamame kana ofirraa qolatee akka carraatti ittifayyadama jedheen yaada. ABCDdeebisaa! 
•